اسرار کاوش

تکوک یا مرغان صراحی یا ریتون ظرف‌هایی بودند که در دوران کهن به شکل جانوران ساخته می‌شدند. تکوک معمولاً آوندی بود زرین یا آهنین به صورت گاو یا ماهی یا مرغ و با آن بیشتر شراب می‌خوردند. تکوک واژه‌ای است از پارسی میانه که امروزه به جز فارسی در زبان‌های ارمنی و گرجی هم به‌جا مانده‌است. یونانیان به آن ریتون گفته و هیتیتی‌ها آنرا بیبرو نامیده‌اند. در اعصار پیش و پس از تاریخ بجز در مراسم مذهبی و درباری برای نوشیدن شراب، کاربرد دیگری نداشته و وسیله‌ای تجملی بوده‌است.
سابقه هنر ریتون سازی به هزاره چهارم قبل از میلاد یعنی به حدود ۶۰۰۰ سال قبل باز می‌گردد. از هزاره چهارم پیش از میلاد تا قرن‌های هفتم و هشتم پیش از میلاد (۲۸۰۰ سال قبل) تعداد ناچیزی ریتون کشف شده‌است. در طول دوران حکومت مادها، هنر ریتون سازی پیشرفت بسیار کرد. این هنر در دوران هخامنشیان به اوج خود رسید. یونانیان پس از پیروزی در جنگی با ایران، شمار بسیار زیادی از ظرف‌های زرین و سیمین ایران، از جمله تکوک‌های زیادی را با خود به غنیمت بردند. در آتن، ناگهان پس از جنگ با ایران تکوک‌های ایرانی بسیاری دیده می‌شود. ساخت این تکوک‌ها از سوی یونانیان تقلید شد و به یونانی ریتون نام گرفت.تکوک‌های بسیاری در ایران از دوران مادها، هخامنشی، اشکانی، ساسانی و اسلامی به‌جا مانده‌است که در موزه‌های سراسر جهان موجودند. یکی از مهم‌ترین تکوک‌های در موزه‌ها، تکوکی است از یک ریخته‌گر زرتشتی به نام روزبه پسر افریدون پسر بزرین که در سال ۶۰۳ قمری ساخته شده‌است.

تاریخچه ریتون یا تکوک .ریتون. دوره های اشكانی و ساسانی. ایران باستان. دست ساخته های گران. اشکال ریتون. اسرار کاوش. انواع ریتون

در ساخت ریتون ها معمولا از طبیعت الهام می گرفتند و باتوجه به حیواناتی که درمحیط اطراف آنان زندگی میکردند وازنظر آنها مظهر زیبایی و قدرت به شمار می آمدند، شکل موردنظر را برای ریتون انتخاب می نمودند.گاهی ذهن خلاق باعث شکل گیری حیوانات تخیلی و غیر واقعی می شد و آن را با نهایت دقت و ظرافت به منصه ظهور می رساندند و معمولا جانورانی انتخاب می شد که درطبیعت برهمتایان خود برتری داشتند و مظهر قدرت  و حکم فرمایی بودند تا بهتر بتوانند قدرت و شوکت طبقه حاکمه را آشکار سازند و یا ویژگی خاصی داشتند مثل شتر که صفت اصلی او بردباری در برابر بی آبی است.بیشتر باستان شناسان درمحدوده های جغرافیایی اشکال گوناگونی از ریتون ها را کشف نموده اند.در همدان بیشتر سر شیر و کله قوچ، در زیویه کردستان و کوهای سر به فلک کشیده زاگرس کله قوچ و بز وحشی، در کلاردشت مازندران، ببر و در مناطق کویری و گرم و خشک شتر طرح ریتون ها راشکل می داد. درکتاب «ماد،هخامنشی، اشکانی، ساسانی» ذکرشده است که اشکال مختلفی ازریتون ها درموزه های جهان نگهداری می شود.
«ریتون های طلایی موزه متروپولیتن Metropulitin به شکل شیر، ریتون های نقره ای کلکسیون “کورکی ین Kevorkian” به شکل گاو ، ریتون های نقره ای کلکسیون “شی مل Schimmel” به شکل قوچ ، ریتون های نقره ای موزه “لِنینگراد” به شکل قوچ ، ریتون های نقره ای موزه “لوور Lover” به شکل بز و اسب ، ریتون های موزه “بیرتیش British” به شکل گریفون (موجودات خارق العاده) ، ریتون های نقره ای موزه “ارمیتاژ Ermitaga” به شکل بز بالدار ، ریتون های طلایی کلکسیون شخصی در نیویورک به شکل آهو و سایر ریتون های طلایی و نقره ای هخامنشی که تزیین بخش موزه های ایران می باشند.»